Պատմության էջերից
Բժշկագիտության բարդ ու հիշարժան ճանապարհը. Սալուտեմ ամսագիր N2
![Բժշկագիտության բարդ ու հիշարժան ճանապարհը. Սալուտեմ ամսագիր N2 Բժշկագիտության բարդ ու հիշարժան ճանապարհը. Սալուտեմ ամսագիր N2](up/article/big/file_58943_7490692.jpg)
Մենք լավ ենք ճանաչում հարյուրավոր գեներալների և նախագահների, սակայն մեզ անհայտ են անուններն այն բազմաթիվ բժիշկների, որոնց բացահայտումների շնորհիվ շարունակվում է մարդկության կյանքը, բժիշկներ, որոնց պարտական ենք մեր առողջությամբ։
Վաղնջական ժամանակներում հեքիմներն ու բուժակներն են գցել այն առաջին սերմերը, որոնց պտուղները մենք ճաշակում ենք այսօր։ Նրանց մի մասն իր կյանքը զոհաբերել է այլոց կյանքը փրկելու համար՝ սեփական օրգանիզմի վրա փորձարկելով մահացու հիվանդությունների հարուցիչները։
«Լուսավորելով ուրիշներին՝ այրվում եմ» բառերը հայտնի հոլանդացի բժիշկ Վան Տյուլպն առաջարկեց նշանաբան դարձնել անձնուրաց բժիշկների համար, իսկ այրվող մոմը՝ նրանց խորհրդանիշը։ Մտորելով նրանց գործունեության մասին՝ հարկ է հիշել հայտնի ֆիզիոլոգ Կլոդ Բեռնարի խոսքերը. «Հզոր մարդկանց կարելի է համեմատել ջահերի հետ, որոնք ժամանակ առ ժամանակ բռնկվում են` գիտության ընթացքն ուղղորդելու համար»։ Արդյոք հարգանքի արժանի չե՞ն Կոխը, Էրլիխը, Մեչնիկովը։ Որքա՛ն արդյունավետ, ուսուցողական օրինակներ կգտնենք նրանց կյանքի պատմության մեջ, դժվարությունների դեմ նրանց մղած պայքարում, գործադրած ջանքերում:
«Բոլոր ճշմարտությունների ճակատագիրը սկզբում ծաղրված, ապա միայն ճանաչված լինելն է»,- ասել է Ա. Շվեյցերը։ Որոշ բժիշկներ ճանաչում ձեռք են բերել իրենց կյանքի ընթացքում, մյուսներն իրենց ամբողջ կյանքի ընթացքում ձգտել են ապացուցել սեփական «տանջված» մտքերի ճշմարտացիությունը՝ ենթարկվելով արհամարհանքի, ծաղրի միայն նրա համար, որ գիտական աշխարհն ի վիճակի չէր ըմբռնել նրանց բացահայտումների նշանակությունը։ Նրանք այդպես էլ չիմացան գիտության մեջ իրենց ներդրման մասին, կյանքից հեռացան չքավորության մեջ՝ այդպես էլ չզգալով փառքի տաք շողերը, նրանց մտքերը հասկացվեցին միայն սերունդների կողմից։
Այդպիսի բժիշկներից էին մանկաբարձ Իգնաց Ֆիլիպ Զեմելվեյսը, որն իր կյանքն ավարտեց հոգեբուժարանում, Լեոպոլդ Աուենբրուգգերը, որը մահացավ մոռացության և չքավորության մեջ, իսկ նրան հիշեցին և նրա բացահայտումները սկսեցին գնահատել միայն տասնամյակներ հետո, Ռենե Լաեննեկը, ում կյանքը վաղաժամ խլեց տուբերկուլոզը, և, վերջապես, բոլոր ժամանակների և ժողովուրդների մեծանուն անատոմ Անդրեաս Վեզալիուսը, որ անարդարացիորեն անարգվել էր իր ուսուցչի կողմից և զոհվել ողբերգորեն։
Բժշկության պատմությունը մարդկության զարգացման և շարժման բաղադրիչ մասն է։ Վոլտերը մեծանուն է համարում միայն նրանց, ովքեր մեծ ծառայություններ են մատուցել մարդկությանը։ Բժշկությունը երկար պատմություն ունի, և, բնականաբար, հիշատակության արժանի բազմաթիվ բժիշկներ կան։
Առաջնորդվելով Սենեկայի այն մտքով, որ «մեծանուն մարդկանց հիշելը նույնքան օգտակար է, որքան նրանց ներկայությունը»՝ փորձենք հիշել այն բժիշկներին, որոնք հիմնել են բժշկագիտությունը և խոր հետք են թողել սերունդների պատմական հիշողության մեջ։
Միխայիլ Սեմյոնի Շոյֆետ
«Հարյուր մեծանուն բժիշկներ»
Նկարները.
«Բժիշկը», Լյուկ Ֆիլդս (1843-1927), Թեյթ պատկերասրահ, Լոնդոն
«Ազատ րոպեին», Շեգալ, 1945
«ՍԱԼՈՒՏԵՄ» առողջ ապրելակերպի ամսագիր
Պետական գրանցման համար․ 211․200․00969
[email protected]
+(374) 91 64 10 15
+(374) 98 79 15 15
![](images/calendar.png)
Կարդացեք նաև
![1981 թ. հունիսի 5-ին Հիվանդությունների վերահսկման ամերիկյան կենտրոնը նոր հիվանդություն՝ ՁԻԱՀ գրանցեց 1981 թ. հունիսի 5-ին Հիվանդությունների վերահսկման ամերիկյան կենտրոնը նոր հիվանդություն՝ ՁԻԱՀ գրանցեց](up/article/small/file_29646_2858374.jpg)
«20-րդ դարի ժանտախտ» համարվող հիվանդությունն առաջին անգամ հայտնաբերվել է 1981 թ. ԱՄՆ-ում: Բժիշկներին շատ անհանգստացրեց թոքաբորբով հիվանդացող երիտասարդների թվի խիստ աճը, ինչը...
![](images/calendar.png)
![Մայիսի 30-ին ծնվել է գերմանացի էնտոմոլոգ Գերման Հագենը Մայիսի 30-ին ծնվել է գերմանացի էնտոմոլոգ Գերման Հագենը](up/article/small/file_29452_1990317.jpg)
Գերման Հագենը ծնվել է 1817 թ. մայիսի 30-ին Կենիգսբերգում (այժմյան Կալինինգրադ): Նա իր կարիերան սկսել է 1836 թ. Կենիգսբերգի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետ ընդունվելուց հետո...
![](images/calendar.png)
![Մայիսի 29-ը Առողջ մարսողության համաշխարհային օրն է. med.news.am Մայիսի 29-ը Առողջ մարսողության համաշխարհային օրն է. med.news.am](up/article/small/file_29471_7787295.jpg)
Մայիսի 29-ը առողջ մարսողության համաշխարհային օրն է (World Digestive Health Day), որը սահմանվել է համաշխարհային աղեստամոքսային կազմակերպության նախաձեռնությամբ (World Gastroenterology Organisation, WGO)...
![](images/calendar.png)
![Մայիսի 16-ը` ՁԻԱՀ զոհերի հիշատակի համաշխարհային օր Մայիսի 16-ը` ՁԻԱՀ զոհերի հիշատակի համաշխարհային օր](up/article/small/file_25661_4645068.jpg)
Յուրաքանչյուր տարի, մայիս ամսվա երրորդ կիրակի օրն ընդունված է հիշել այն մարդկանց, որոնք մահացել են ՁԻԱՀ-ից: Սա արվում է ՁԻԱՀ-ով հիվանդ և ՄԻԱՎ վարակակիր մարդկանց խնդիրների վրա միջազգային հանրության ուշադրությունը գրավելու և այս հիվանդության հետագա...
![](images/calendar.png)
![Մայիսի 10-ին ծնվել է իռլանդացի գործարար, թեյի մագնատ, հայտնի թեյի ընկերության հիմնադիր Թոմաս Լիփթոնը Մայիսի 10-ին ծնվել է իռլանդացի գործարար, թեյի մագնատ, հայտնի թեյի ընկերության հիմնադիր Թոմաս Լիփթոնը](up/article/small/file_29039_5796257.jpg)
Թոմաս Ջոնստոն Լիփթոնը ծնվել է 1850թ. մայիսի 10-ին Գլազգոյում (Շոտլանդիա): Արդեն հինգ տարեկան հասակում նա օգնում էր իր հորը նպարեղենի խանութում, իսկ երբ նրա եղբայրը և քույրը մահացան, նա ստիպված...
![](images/calendar.png)
![Մայիսի 8-ին ծնվել է Ֆրանսիացի մանրէաբան, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Անդրե Լվովը Մայիսի 8-ին ծնվել է Ֆրանսիացի մանրէաբան, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Անդրե Լվովը](up/article/small/file_29002_218702.jpg)
Անդրե Միշել Լվովը ծնվել է 1902թ. մայիսի 8-ին ֆրանսիական Էլե-լյո-Շատո գյուղում, ռուսական ծագում ունեցող մտավորական հրեայական ընտանիքում: 1922թ. նա ընդունվել է Պաստերյան ինստիտուտ, սովորել է աշխարհահռչակ ֆրանսիացի...
![](images/calendar.png)
![1755թ. մայիսի 7-ին տեղի ունեցավ Մ. Վ. Լոմոնոսովի անվան Մոսկվայի պետական համալսարանի հանդիսավոր բացումը 1755թ. մայիսի 7-ին տեղի ունեցավ Մ. Վ. Լոմոնոսովի անվան Մոսկվայի պետական համալսարանի հանդիսավոր բացումը](up/article/small/file_29000_4789530.jpg)
Ռուսաստանի ամենահին և ամենահայտնի համալսարանը Մոսկվայի Մ. Վ. Լոմոնոսովի անվան ռուսական համալսարանն է: Այն հիմնադրվել է 1755թ., նշանավոր գիտնական-հանրագիտարանագետ, առաջին ռուս ակադեմիկոս...
![](images/calendar.png)
![Մայիսի 6-ին ծնվել է ավստրիացի նյարդաբան, հոգեվերլուծաբանության դպրոցի հիմնադիր Զիգմունդ Ֆրեյդը Մայիսի 6-ին ծնվել է ավստրիացի նյարդաբան, հոգեվերլուծաբանության դպրոցի հիմնադիր Զիգմունդ Ֆրեյդը](up/article/small/file_28912_419276.jpg)
Զիգմունդ Ֆրեյդը ծնվել է 1856թ. մայիսի 6-ին Ֆրեյբուրգ մորավյան քաղաքում, բուրդ վաճառողի ընտանիքում: 1860թ. նրա ընտանիքը տեղափոխվել է Վիեննա, որտեղ Զիգմունդը գերազանց ավարտել է ավագ դպրոցը և դարձել...
![](images/calendar.png)
![Մայիսի 6-ին ծնվել է ամերիկացի հոգեբույժ, սոցիալական հոգեբան Ջեյկոբ Մորենոն Մայիսի 6-ին ծնվել է ամերիկացի հոգեբույժ, սոցիալական հոգեբան Ջեյկոբ Մորենոն](up/article/small/file_28910_3162869.gif)
Ջեյկոբ Լևին Մորենոն ծնվել է 1889թ. մայիսի 6-ին Բուխարեստում (Ռումինիա), իսպանացի հրեաների ընտանիքում, նա վեց` ավելի ուշ ծնված եղբայրներց և քույրերից ավագն էր...
![](images/calendar.png)
![1965 թ. ապրիլի 27-ին ԱՄՆ-ում արտոնագրվել են ՓԱՄՊԵՐՍ մանկական տակաշորերը 1965 թ. ապրիլի 27-ին ԱՄՆ-ում արտոնագրվել են ՓԱՄՊԵՐՍ մանկական տակաշորերը](up/article/small/file_25288_4140935.jpg)
Փամպերսները մարդկության օգտակար հայտնագործություններից են։ 1965 թ. ապրիլի 27-ին ԱՄՆ-ում արտոնագրվել են միանվագ օգտագործման տակաշորերը՝ «Փամպերս» առևտրային ապրանքանիշով...
![](images/calendar.png)
![1833 թ. ապրիլի 24-ին ԱՄՆ-ում արտոնագրվեց գազավորված ջուրը 1833 թ. ապրիլի 24-ին ԱՄՆ-ում արտոնագրվեց գազավորված ջուրը](up/article/small/file_25219_2869240.jpg)
Այսօր գազավորված ջուրը հայտնի է ամբողջ աշխարհում։ 1833 թ. ապրիլի 24-ին ԱՄՆ-ում արտոնագրվեց գազավորված ջուրը: Այդ «հայտագործությամբ» աշխարհը պարտական է բրիտանացի քիմիկոս, աստվածաբան և փիլիսոփա Ժոզեֆ Պրիստլիի, ով...
![](images/calendar.png)
![1873 թ ապրիլի 24-ին ծնվել է շվեյցարացի հոգեբան, ֆունկցիոնալիզմի ներկայացուցիչ Էդուարդ Կլապերեդը 1873 թ ապրիլի 24-ին ծնվել է շվեյցարացի հոգեբան, ֆունկցիոնալիզմի ներկայացուցիչ Էդուարդ Կլապերեդը](up/article/small/file_25228_7699097.jpg)
Էդուարդ Կլապերեդը ծնվել է 1873 թ. ապրիլի 24-ին Ժնևում: Բնական գիտություններ և բժշկություն ուսումնասիրելու հետ մեկտեղ նա իրեն նվիրել է հոգեբանությանը, որն ուսումնասիրել է Թեոդոր Ֆլերնոյի՝ իր հարազատ ազգակցի մոտ...
![](images/calendar.png)
![1884 թ. ապրիլի 22-ին ծնվել է ավստրիացի հոգեբան Օտտո Ռանկը 1884 թ. ապրիլի 22-ին ծնվել է ավստրիացի հոգեբան Օտտո Ռանկը](up/article/small/file_25160_9010649.jpg)
Ռանկը փորձել է ստեղծել այլընտրանքային գիտական մոտեցում՝ հիմք ընդունելով մարդուն՝ մտքի գիտակից մեկնաբանին և գործողության նախաձեռնության ըմբռնողին...
![](images/calendar.png)
![1902 թ. ապրիլի 18-ին աշխարհում առաջին անգամ հանցագործի ճանաչման համար կիրառվել է դակտիլոսկոպիա 1902 թ. ապրիլի 18-ին աշխարհում առաջին անգամ հանցագործի ճանաչման համար կիրառվել է դակտիլոսկոպիա](up/article/small/file_25103_9469296.jpg)
Քրեագիտությունը դակտիլոսկոպիայի կիրառման առաջին և ամենակարևոր ոլորտն է: Դակտիլոսկոպիան մարդ-անհատի նույնականացման մեթոդ է մատնահետքերով, որը հիմնված է մաշկի նկարի յուրահատկության վրա...
![](images/calendar.png)
![1618 թ. ապրիլի 16-ին Ուիլյամ Հարվեյն առաջինն է նորովի շարադրել մարդու օրգանիզմում արյան շրջանառության համակարգը 1618 թ. ապրիլի 16-ին Ուիլյամ Հարվեյն առաջինն է նորովի շարադրել մարդու օրգանիզմում արյան շրջանառության համակարգը](up/article/small/file_25100_9643416.jpg)
1618 թ. ապրիլի 16-ին Ուիլյամ Հարվեյը՝ հայտնի անգլիացի գիտնականը և բժիշկը, կազմակերպեց հրապարակային դասախոսություն Լոնդոնում: Այդ դասախոսությանը նա առաջին անգամ շարադրեց մարդու օրգանիզմում (նաև այլ տաքարյուն կենդանիների) արյան...
![](images/calendar.png)
![](images/white_bl.gif)
![](images/white_br.gif)
![](images/white_tr.gif)
![](images/white_tl.gif)
ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ
-
Ժողովրդական դեղամիջոցներ
-
Հղիություն. 4-րդ ամիս
-
Հղիություն. 7-րդ ամիս
-
Կոճապղպեղ նույնն է՝ իմբիր, Ginger եւ Zingiber Officinale
-
Հղիություն. 6-րդ ամիս
-
«Արագիլ» հիմնադրամը ստեղծված է՝ օգնելու անպտղությամբ տառապող զույգերին. Կարինե Թոխունց
-
Հղիություն. 2-րդ ամիս
- 4-7 ամսական երեխաների սնուցումը
-
Ամուսնական առաջին գիշերը
-
Ընկերության մասին
-
Ինչպես ազատվել անցանկալի մազերից
-
Խնձորը` պզուկների դեմ. ազատվիր նրանցից 1 գիշերվա ընթացքում
-
Պարզվում է ապագա երեխայի սեռը կախված է մայրիկի սնունդից
-
Դդում
-
Կոճապղպեղ՝ նիհարելու համար (կոճապղպեղի թեյ)
-
Հիվանդություն, որը փոխում է մեր կյանքը` կրծագեղձի քաղցկեղ
-
Սեռական գրգռում
-
Արգանդի միոմա. նախանշանները, պատճառներն ու բուժումը
-
Երիցուկ դեղատնային - Ромашка аптечная - Matricaria chamomilla L.
-
Չիչխանի օգտակար հատկությունները
-
Քարավուզ (նույն ինքը՝ նեխուր)
-
Ինչպես ազատվել բերանի վատ հոտից`պարզ միջոց
-
Դիմակներ` մազերի համար
-
Հղիություն. 1-ին ամիս
-
Կրծքի ցավե՞ր ունեք. ինչ անել
-
Ընդհանուր տեղեկություններ մարմնի համակարգերի մասին
-
Ընտրություն ըստ հորոսկոպի
-
Հիվանդություն, որի համար պետք չէ ամաչել (թութք)
-
Հեշտոցային արտադրության պատճառները. մասնագետի անդրադարձը
- Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի ախտահարումը սովորական բշտախտի ժամանակ (սկիզբը` նախորդ համարում)
-
Հղիությունը և նախապատրաստվելը դրան
- Խոսենք այդ մասին. ձեռնաշարժություն
-
Երբ գլխացավն ախտանիշ է: Հանճարեղ և օժտված մարդկանց հիվանդություն
-
Լեղաքարային հիվանդություն. բուժման մեթոդները
-
Սեռական թուլության առաջին նախանշանները. news.am
-
Էկզեմայի տեսակները և բուժումը
-
Ուլտրաձայնային դոպլերոգրաֆիա (երկակի (դուպլեքս) անոթների)
-
ՈւՆԱԲԻ: Արևելյան բժշկության գաղտնիքները
-
Իրիդիոսքրինինգ
-
Գամմա-դանակը նշտարի փոխարեն